Hava Temizleyici ve Xiaomi: Gerçekten İşe Yarar mı?

Bir süredir Xiaomi Hava Temizleyici kullanıyorum ve karşılaştığım en büyük sorulardan biri bu cihazların işe yarayıp yaramadığı ve almaya değip değmeyeceği yönünde oluyor. Bu yazıda hem uzaktan yönetim kapasitesi hem de hava temizleme yönünden bu cihazları incelemeye çalıştım. Cihaz özeline geçmeden genel bir bilgi vermekte fayda var.

PM 2,5 Nedir?

Soluduğumuz havanın bileşenlerinin ne olduğunu bize okula ilk gittiğimiz yıllardan beri öğretilir. Çokça hava biraz toz diyebileceğimiz bu derişim her nefes aldığımızda bizim tarafımızdan solunur ve nefes verirken de atmosfere geri verilir. Çevresel etkenler, bulunduğumuz bölge gibi faktörler derişimi sıklıkla etkilemektedir. Çevremizdeki havanın içinde gazlar kadar küçüklükleri nedeniyle havada asılı kalabilen bir sürü partikül bulunur. Partiküller hava olaylarlarıyla birlikte bir yerden başka bir yere sürekli taşınır.

Toz, küf ve polen gibi bu maddeler her ne kadar nefes aldığımızda çoğu zaman vücudumuzun filtreleri tarafından tutulsa da ince partiküller olarak adlandırılan partiküller bu filtrelerden geçerek dolaşım sisteminize girebilir ve uzun vadede sağlığınızı tehdit edebilir. İşte bu partiküllerin olası etkilerini azaltmak için yapabileceğiniz şeylerden biri olduğunuz ortamda bu partikülleri azaltmaya yönelik bir cihaz kullanmaktır.

PM2,5 ise mikron bazında ince partiküllerin sınıflandırılmasıdır. Yani 2,5 mikron ve altı büyüklükteki partikülleri ince partiküller olarak adlandırıyoruz. Bunların atmosferdeki değerini ölçerek ve varsa ölçülen diğer değerlerle birleştirirerek hava kalitesi indeksi (Air Quailty Index- AQI) değerini hesaplıyoruz.

Benim AQI’m kaç?

Hava kalitesi indeksi yukarıda da belirttiğim gibi coğrafi koşullar, hava durumu, çevresel etkiler (örneğin bir termik santrale ya da otobana yakın oturma) mevsime bağlı etkiler (ısınma ihtiyacı) gibi sebeplerle aylık, günlük hatta saatlik bazda değişiklik gösterirler. Benim yaşadığım İstanbul gibi büyük şehirlerdeyse bu indeks oturduğunuz semte hatta semtin neresinde olduğunuza göre değişilik göstermektedir. Bir hava temizleyici almadan önce etrafınızda yer alan havanın kalitesine bakmak böyle bir yatırım yapmaya karar vermeden önce mantıklı olabilir.

Ülkemizde hava kalitesi Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı tarafından düzenli olarak ölçülmekte ve web sitesi üzerinden paylaşılmaktadır. Görebildiğim kadarıyla hemen her il merkezinde bir istasyon bulunmakta olup büyükşehirlerde ise birden fazla istasyon yer almaktadır. Bu sayfa aracılığıyla ortalama hava kalitenize bakıp böyle bir cihaza ihtiyaç duyup duymadığınız karar verebilirsiniz.

Aynı zamanda Greenpeace Türkiye ekibinin de bu alanda bilgilendireci bir çalışması var. Bu çalışma sayesinde Zonguldak ve Çanakkale’de havaya yayılan partiküllerin İstanbul’a eriştiği de belgelendi. Özetle size uzak gelecek mesafeler bu küçük parçalar açısından o kadar uzak değil.

Hava Temizleyici Nasıl Çalışır?

Hava temizleyici dediğimiz cihaz çok basitçe anlatmak gerekirse önüne çok ince tül konulmuş bir vantilatördür. Yani özetle bir pervane cihazın hava girişinden hava emmesini ve bu havanın bir filtreden geçmesini sağlar. Aynı pervane filtreden geçen bu havayı cihazdan tahliye ederek ortama geri verir.

Bu sayede farklı büyüklükteki partiküller de cihazın hava girişinden cihaza girer ama filtreye takılanlar filtrede tutulur ve partikülden arındırılmış hava cihazdan tekrar ortama verilir. Bu sayede havanız bir anlamda temizlenmiş olur. Bu temizlik ile temiz havayı karıştırmamak gerekiyor. Yani bu cihaz odanızı havanlandırma ihtiyacınızın azalmasına neden olmayacaktır. Yine de özellikle kirli havaya karşı hassassanız ya da gerçekten havası kirli bir yerde yaşıyorsanız hayat kalitenizi yükseltecektir.

Bu cihazlar fanlarını sürekli sabit bir hızda çalıştırabildiği gibi bazı cihazlar sizin farklı hızlarda cihazı çalıştırmanıza izin verir. Fan hızını kendi kendine ayarlayan akıllı cihazlar da pazarda mevcut. Xiaomi hava temizleyici de akıllı cihazlar sınıfın üyesi. Üzerinde bir lazer partikül sensörü olan cihaz bu sayede ortamdaki partikül miktarını ölçebiliyor. Bu ölçümün sonucuna göre fan hızını azaltıyor ve arttırabiliyor.

Tahmin edebileceğiniz gibi bu cihazın kalbi fanı ya da diğer özellikleri değil filtresi. Filtrenin özellikleri cihazın da genel manada başarısını derinden etkiliyor. Kaliteli ve temiz bir filtre etkin bir hava temizliğinin olmazsa olmazı. Piyasada farklı özelliklerde çok sayıda filtre bulabilirsiniz. Ben cihazı kullandığım süre içinde bir kez filtre değiştirdim. Tercihim Xiaomi’nin HEPA filtresi oldu. Yüksek başarımlı hava filtresi standardı olarak çevirebileceğimiz HEPA standardı belli bir etkinlik oranını aşan filtrelerin alabildiği bir standart. Genellikle elektrik süpürgelerinin çıkışında da kullanılan HEPA filtreleri gerçekten partiküllerin büyük kısmını emebiliyor.

Başta da söylediğim gibi cihazınız bir taraftan parçacıklarla dolu havanın filtreye girmesini sağlayıp diğer taraftan temiz havanın çıkması prensibine dayanıyor. Bu sebeple filtre demek her şey demek. Şimdi gelin Xiaomi bu işi ne kadar başarılı yapıyor biraz inceleyelim.

Xiaomi Hava Temizleyici: 2-3-Pro ne çok model var!

Bu cihazları incelerken beni de en çok zorlayan şey cihazın birbirinden farklı modelleri olması oldu. İçiniz rahat olsun aslında çok karışık değil. Üç farklı model de aynı filtreyi kullanıyor. Birbirinden farkları ise fan kuvvetleri ve dolayısıyla temizleyebildikleri maksimum alan miktarı. Pro modelin üzerinde durum ledlerinin yanı sıra aynı zamanda bir de ekran mevcut. Bu ekran sayesinde hava kalitesini ekran üzerinden de izleyebiliyorsunuz. Ben cihazı salonda kullanıyorum ve salonun büyüklüğünü de dikkate alarak 2H modelini tercih ettim.

Kullandığım model aynı zamanda akıllı bir cihaz. 2H modeli hem üstünde bir partikül sensörüne sahip hem de cep telefonu ile iletişim kurabiliyor. Bu sayede hem aç / kapa işlemlerini telefon üzerinden yapabiliyorsunuz hem de hava kalitesini telefondan izleyebiliyorsunuz. Cihaz aynı zamanda kullandığınız filtrenin kalan ömrünü de raporlayabiliyor. Tavsiye edilen en geç 6 ayda bir filtre değiştirmeniz yönünde. Cihazın çalıştığı saate göre filtrenin kalan ömrü hesaplanıyor ve telefona iletiliyor. Bazı filtrelerde ise (Özellikle AB’de satılan) RFID etiketi var. Bu durumda ise cihaz bu etiketi okuyarak filtre ömrünü hesaplıyor.

Fiziksel Özellikler

Cihazın biri üstünde birisi arka tarafında olmak üzere iki buton var. Arka taraftaki buton cihazın Wi-Fi bağlantısını yönetirken üst taraftaki düğme ise açma / kapama ve mod değiştirme özelliklerini yönetiyor. Cihazı dilerseniz tek düğmeden de yönetebiliyorsunuz. Benim cihazda en sevdiğim özelliklerden biri dilerseniz bu düğmenin işlevini kapatabiliyor olmanız. Evde çocuk olduğu için ben bu düğmeyi kapattım böylece kendisi istese de cihazı açıp kapatamıyor.

Cihazın fanı cihazın üst tarafında. Böylece hangi hızda çalışırsa çalışsın gelip cihaza tepeden bakmadığınız durumda size doğrudan hava çarpması mümkün değil. Bu fan sık bir ızgaranın altında. Bu sayede ısrarla uğraşmadığınız sürece cihazın içine bir şey düşmesi pek mümkün değil. Yine de cihaza çalışırken fazla yaklaşmamakta fayda var. Özellikle cihaza takılabilecek kadar uzun saçlıysanız ya da uçuşan aksesuarlar kullanıyorsanız.

Cihazın ön yüzünde hangi modun çalıştığını gösteren üç led karşıdan bakıldığında sağ üstte yer alıyor ayrıca cihazın altında ortada hava kalitesini gösteren bir büyük led daha var. Bu led yeşilden kırmızıya doğru renk değiştirerek hava kalitesinin mevcut halini gösteriyor. Dilerseniz her iki ledin parlaklığını uygulama üzerinden ayarlamanız mümkün. Hatta ledleri kapatma şansınız da var. Bu noktada üretici firma kocaman bir alkışı hak ediyor.

Hava Temizleyici Filtre ve Yerleşim

Cihazın arkasında iki tane kapak mevcut. Bunlardan birisi filtre değişimi diğeri de partikül sensörüne ulaşım için. Sensöre her zaman ulaşmanız gerekmiyor. Filtre kapağı da senede iki kere açılacak bir kapak için gayet başarılı. Kolayca açılıp kapanıyor. Cihazın filtre yüksekliği olan 30cm kadar bir kısmı hava girişini sağlamak için delikli bir yapıda. Aman cihaz toz tutar diye üzülmeyin bu zaten istediğimiz şey 😀 Yine de benim cihazın üzerinden kullanmadığım zamanlarda tozlanmasını engellemek için bir plastik örtü de çıktı.

Xiaomi’nin birden fazla filtre çeşidi var. Filtreler farklı renkteler ve farklı başarımdalar. Bu cihazın en kötü yanlarından birisi ülkemizde filtresini her zaman bulmanın gerçekten çok zor olması. Bazen farklı satıcılarda bulunabilse de bazen orijinal filtre bulmak imkansız. Ben cihaz içinde çıkan filtre ömrünü doldurduğunda yeni filtreyi Amazon.de’den satın aldım. Satıcının Amazon olması sayesinde gümrük ile hiç uğraşmadan Polonya’dan yola çıkan kargo bir günde elime geçti. Türkiye’de satılan filtrelerin orijinalliğinden emin olamadığım için tavsiye veremiyorum. Bir de filtre cihazın yarı parası değerinde şimdiden söyleyeyim sonra vay efendim demeyin. İster yeni filtresiyle olsun ister cihaz içinden çıkan filtreyle olsun süreç aynı. Kapağı aç, filtreyi tak / değiştir ve cihaza enerji ver.

Benim cihazım dikdörtgen salonda enden salonun ortasında diyebileceğim bir noktada duruyor duvara yakın bir şekilde. Siz de cihazı merkezi bir yere konumlandırarak daha iyi sonuçlar elde edebilirsiniz.

Mi Home Uygulaması

Xiaomi akıllı ev ailesinin genel uygulaması olan bu uygulamaya cihazı bağlayabilirsiniz. Ben uzun uzadıya cihazın nasıl bağlanacağını anlatmayacağım. Telefon üzerinden cihazı açıp kapatabilirsiniz. Dilerseniz hava kalitesi ve filtre ömrünü görebilirsiniz. Ayrıca ebeveyn kilidi, led parlaklığı gibi işler de uygulama üzerinden yapılıyor. Bendeki model aynı zamanda Home Assistant uyumlu olduğu için ben cihazı bir kez bağladıktan sonra bir daha uygulamayı hiç kullanmadım. Cihazın hem uygulamaya hem de HA’ya tepkisi gayet hızlı. Cihazda işini iyi yapan bir akıllı kart var.

Cihaz üstünde aynı zamanda bir nem ve ısı sensörüne de sahip. Yaptığım ölçümlerde nem ve ısıyı epey doğru ölçtüğünü söyleyebilirim. Bu değerleri de uygulamadan görmeniz mümkün. Cihazı yine belli saatlerde otomatik açılıp kapanacak şekilde de uygulama üzerinden ayarlayabilirsiniz. Ben uygulamayı çok kullanmasam da size genel olarak iyi bir deneyim kullandığını söyleyebilirim. Sadece bir ve çok büyük bir uyarım var. Lütfen bunu dikkatle okuyun.

Cihaz Performansı

Şimdi gelin biraz da cihazın performansına göz atalım. Şu an Türkiye piyasasında yerli üretim bir kaç cihaz haricinde bulabileceğiniz rakip cihazlar Fakir ve Dyson. Dyson Hava Temizleyici elbette bir işe haddinden fazla kafayı takmış mühendisin adanması halinde ortaya çıkan süper bir ürün. Hem hava filtresinin başarımı hem de cihazın başarımı daha yüksek. Aynı zamanda Dyson’u vantilatör ya da ısıtıcı olarak da kullanmak mümkün.

Elbette bu başarımın bir karşılığı var. Cihaz bazında bu yazı kaleme alındığında aralarında 4 kat ve filtre bazında 2 kat fark vardı. Arada böyle bir fark varken bu iki cihazı karşılaştırmak yakışıksız olur. O yüzden eğer alerjikseniz, doktor tavsiye ettiyse ya da bütçe sorununuz yoksa burada durun. Sizi Dyson web sayfasına doğru alalım.

Eğer fiyat / performans bir cihaz arıyorsanız okumaya devam edin. Bu cihazı biraz anladıktan sonra ben verimli kullanabileceğinizi düşünüyorum. Şimdi gelin bazı özelliklere birlikte bakalım.

Ses

Cihaz temiz bir havada gerçekten sessiz çalışıyor. Otomatik modundayken arka planda duyabileceğiniz ama kafanıza takmayacağınız bir sesi var. Gece moduna aldığınızda ise eğer kafanıza çok takmıyorsanız yanında rahatlıkla uyursunuz. Elbette fan daha az döndükçe ses azalıyor. Tabi bu cihazın da hava girişinin ve dolayısıyla temizlediği alanın azaldığı anlamına geliyor. Cihazı tam performansla çalıştırdığınızda hemen hemen bir saç kurutma makinesi kadar gürültülü. Bu sebeple tam performansta aynı odada kalmak çok mümkün olmayacaktır.

Her ne kadar fan boyu büyük olsa ve kaliteli bir motor kullanılsa da en nihayetinde bu bir fan. Ve fanlar ses çıkarır.

Temizleme Performansı

İnternet üzerinden edindiğim bilgilere göre HEPA filtre 2,5PM boyutu için %99,99 başarım oranı veriyor. Daha küçük boyutlarda ise bu başarım ister istemez düşüyor. Dyson bu alanda rakibinden daha iyi olsa da bence başlangıç için bu oran yeterli. Temizleme performansı için iki önemli notu sizle paylaşmam gerekiyor. İlki, cihaz en yüksek modda sadece üç saat kalıyor ve sonra otomatik moda geçiyor. Fan motorunun korunmasıyla ilgili olduğunu düşündüğüm bu durum siz evde yokken cihazın tam performans çalışmasını engelliyor. Saçma ama yapacak bir şey yok.

İkinci durum ise cihazın düşük hızda çalıştığı otomatik modunda temizleme kapasitesi düşük olmasına rağmen etrafındaki hava temiz olduğu için yanılabilmesi. Yani odanın öte tarafında hava kirli olsa da cihaz bunu algılamıyabiliyor. Eğer mümkünse cihazdan birkaç metre öteye koyacağınız bir hava kalitesi sensörü size yardımcı olacaktır. Otomasyon yapıyorsanız bu ek sensörü dikkate alın.

Aktif karbon filtresi sayesinde ayrıca havadaki kötü koku etkenlerinden bazılarını da filtrelemeniz mümkün. Aktif karbonun performansının düştüğü ya da kötü koku yaydığı durumlarda bakım kolay. Filtrenin ömrü henüz bitmemişse bir gün bol güneş alan bir yerde bekletmek sorunu çözüyor.

Aslında yukarıda saydığım iki durum cihazın performansı üzerinde büyük etkiye sahip. Yurtdışında yapılan incelemelerde bu iki durum epey tepki toplamış. Bazı siteler ise cihaza kötü not vermiş. Bence bu iki kısıtı bilerek hareket ederseniz bunlar aşırı problemli konular değil.

Ben cihazı şu şekilde çalıştırmanızı tavsiye ederim. Odanızı güzelce havalandırın. Camınızı kapatın. Cihazı performans modunda en yüksek devirde çalıştırın. Bu sırada odada bulunmayın. Hava kalitesi bu durumda düşecektir. Cihaz çalışmaya devam ettikçe kalite de yükselecektir. Bu noktada cihazı otomatik moda alın ve cihazı kapatmadan bu modda çalıştırın. Ara verdiğinizde ya da odayı havalandırdığınızda cihazı tekrar performans modunda çalıştırın. Bu sayede yüksek bir verim elde edebilirsiniz.

Cihaz bu arada ne kadar çalışırsa çalışsın evde toz almanızı engellemiyor demedi demeyin.

İşe yarıyor mu abi?

İşte bu çok öznel bir soru. Evet. Sensördeki değerin çoktan aza doğru gittiğini kendiniz de görüyorsunuz. Evet. Ortamdaki tozda belli bir azalma görüyorsunuz. Peki gece daha rahat uyuyor musunuz? Bence evet. Etraftaki kötü kokuları absorbe ediyor mu? Bence yine evet. Özellikle kışın dışarıdan gelen havayı daha iyi bir hale getiriyor mu? Bence yine evet.

Ölçümlere göre genel hava kalitesi iyi olan bir yörede özel bir gereksinimi olmayan birisi almalı mı? Bence hayır 🙂

Özetle Hava Temizleyici

Bu uzun yazıyı buraya kadar okuduysanız teşekkür ederim. Demek gerçekten bir hava temizleyici ile ilgileniyorsunuz. Konuyu özetlemek gerekirse, PM2,5 denen parçacıklar insan sağlığı için gerçekten bir tehdit. Aldığımız her nefes bu parçacıkları vücudumuza sokuyor. Sağlıklı bir yaşam için vücudumuzu bu noktada desteklemeliyiz.

Eğer siz de hava kirliliğinin yüksek olduğu bir yerde yaşıyorsanız, alerjik bir bünyeye sahipseniz ya da en azından soluduğunuz hava kalitesini arttırmak istiyorsanız bu cihazı size de tavsiye ederim. Mekanın büyüklüğüne göre gerekli cihazı alabilir aynı zamanda akıllı bir hava filtresine sahip olabilirsiniz. Cihazın bir fiyat performans cihazı olduğunu aklınızdan çıkarmayın ve ona göre kullanın yeter. Bir de filtrenizi düzenli değiştirmeyi unutmayın.

Sağlıklı günler dilerim.

Not: Yazdıklarım elbette tıbbi bir tavsiye değil. Eğer alerjik bir bünyeniz varsa ya da farklı çekinceleriniz varsa bir sağlık profesyonelinden mutlaka görüş alın.

Kapak Görseli: Nature vector created by stories – www.freepik.com